सिंगो गाउँ ४ जनाका नाममा
डोल्पा — त्रिपुरासुन्दरी नगरपालिका ५, फुल्चिङका चन्द्रलाल चलाउने ६९ वर्ष पुगे । अहिलेसम्म उनका नाममा एक टुक्रा पनि जमिन छैन । जग्गाधनी हुने उनको सानैदेखिको सपना पूरा हुने छाँट पनि देखिँदैन । ‘यो जिन्दगी त अँधियार भएरै बित्ने भयो,’ उनी भन्छन्, ‘लालपुर्जा नदेखेरै मर्ने भइयो ।’ फुल्चिङमा जग्गाविहीन उनी एक्लो होइनन् । गाउँका एक तिहाइ बासिन्दाको पीडा उनको जस्तै छ । उनीहरू अर्काका जग्गामा अधियाँ गर्न बाध्य छन् । ६५ घरधुरी रहेको फुल्चिङमा उनीजस्तै २३ घरपरिवार अधियाँमा काम गर्छन् । उनीहरूका नाममा एक टुक्रा जमिन छैन । ‘हामी दुःख गरी खेती लगाउँछौं, अन्न उब्जाउँछौं, जग्गाधनी आएर आधा लैजान्छन्,’ स्थानीय हिउँकली चलाउने भन्छिन्, ‘आफ्ना नाममा जग्गा भए त यस्तो हुने थिएन ।’ जग्गाविहीन स्थानीयले अरूको खेतबारी जोत्छन् । अनाज फलेपछि जग्गाधनी आउँछन्, ६० प्रतिशत लैजान्छन् । बचेको अनाजले उनीहरूलाई ३ महिना पनि खान पुग्दैन । अनौठो त के छ भने फुल्चिङवासी अधियाँ गर्छन्, जमिन भने अर्कैका नाममा छ । सिंगो गाउँको जमिन त्रिपरास...
